مظلومیت مضاعف علوم اجتماعی

در مجلسی درباره علم در ایران سخن می‎گفتم چون به علوم انسانی رسیدم و به صراحت از نیاز مبرم کشور به آن‎ها و لزوم توجه بیشتر در قیاس با علوم دیگر دم زدم، ناگهان وقت به پایان رسید و من که وقت‌نشناسی را یکی از نشانه‎‎های توسعه‌نیافتگی می‎دانم بلافاصله پس از تذکر رئیس جلسه به سخنم پایان دادم.بعید نیست که سخن آخر من مطبوع طبع مدیران مجلس نبوده باشد.من هم این حدس را می‎زدم.منتها فکر کردم اگر سوء تفاهمی پیش آید با توضیحی که می‎دهم تا حدی رفع می‎شود.من نمی‎خواستم بگویم علوم انسانی از حیث رتبه و شرف از دیگر علوم برترند، حتی پیش از آن گفته بودم که این علوم دیرتر از فیزیک و شیمی پدید آمده‎اند و پدید آمدنشان مقارن با ظهور بحران‎ها در جامعه جدید بوده است.

برای مطالعه متن کامل این مقاله به قلم دکتر رضا داوری اردکانی به ادامه مطلب مراجعه کنید.

آسیب‌های مدرنیته بر خانواده ایرانی

هم اکنون خانواده ایرانی با وجود تلاش‌ها و برنامه‌هایی که انجام می‌شود، در معرض آسیب‌هایی همچون طلاق قرار گرفته است. کارشناسان امر، بخشی از این تغییر و تحول را نتیجه تاثیر مدرنیته بر خانواده می‌دانند. آنان معتقدند تفکر مدرن سبب شده است تا قداست و حرمت خانواده شکسته شود و نقش و جایگاه پدر و مادر به پدر و مادر زیستی تنزل یابد. البته این سخن به معنای آن نیست که وضعیت خانواده سنتی عیب و نقصی نداشت و تمام عیب‌ها از رسوخ تفکر مدرن به ساختار نهاد خانواده است، زیرا ساختار خانواده در قدیم نیز با مشکلاتی رو به رو بود و باید متحول می‌شد.

گفت وگویی که در ادامه آمده است مصاحبه روزنامه خراسان است با دکتر ابراهیم فیاض، جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران در تاریخ 1389/12/16 که اگر چه برخی از مصادیق مطرح شده در آن مربوط به همان زمان می‌باشد اما بازخوانی آن در وضعیت کنونی خالی از لطف نیست.

شریعتی چهره‌ای همچنان مظلوم است!

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ازجمله افرادیست که سابقه آشنایی‌اش با دکتر علی شریعتی به سال‌ها قبل بر می‌گشت و او را از دوران پیش از سفر به فرانسه می‌شناختند. گفت و گوی مجله سروش (شماره 102، خرداد 1360) با حضرت آیت الله خامنه ای که در آن نقل قولی هم از امام خمینی (ره) درباره دکتر علی شریعتی دیده می شود همچنان خواندنی است. با توجه به صحبت‌ها و نشست‌های اخیر در خصوص دکتر شریعتی به بازخوانی این گفتگو می‌پردازیم.

برای مطالعه متن کامل این مصاحبه به ادامه مطلب مراجعه کنید.

مدلینگ اسلامی مثل شراب اسلامی!

ما نمی‌توانیم وقتی اقتصاد را به سمت سرمایه‌داری می‌بریم بگوییم فرهنگ ما از آن مصون می‌ماند. نمی‌توانیم بگوییم مثلا من سرمایه‌داری را  در اقتصاد می‌پذیرم اما در بخش فرهنگی، ارزش‌های مذهبی و در بخش اجتماعی همان نهادهای سنتی خودمان را  حفظ می‌کنم. وقتی سیستم اقتصادی ما مبتنی بر سرمایه‌داری شود، این سیستم همه بخش‌های دیگر را  هم درگیر می‌کند؛ از حوزه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی گرفته تا حوزه‌های شخصی افراد. نگاه دولت کارگزاران این گونه بود که ما لیبرالیسم اقتصادی را می‌آوریم اما بقیه حوزه‌ها دست خودمان است.

برای مطالعه متن کامل به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

پایان امپریالیسم آمریکایی

آنچه که در ادامه آمده است مصاحبه نشریه عصر اندیشه با دکتر جوزف نای اندیشمند آمریکایی و مبدع مفهوم «قدرت نرم» است.

این مصاحبه در آبان 1394 منتشر گردیده و قطعا برخی از موارد بیان شده در آن مربوط به وقایع همان دوران است اما جدای از این، نکات ارزشمند دیگری در این مصاحبه مطرح گردیده که بازخوانی آن خالی از لطف نیست.

برای مطالعه متن کامل این مصاحبه به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

رویارویی اسلام و لیبرالیسم در روی آوری به دموکراسی

بررسی‌های صورت گرفته درباره نسبت دین و دموکراسی، کمتر به تشویشی که در سویه دوم مسئله وجود دارد، توجه داشته‌اند. مدعای ما در این مقاله این است که واکاوی دقیق مفهومی و وارسی سرگذشت تاریخی دموکراسی نشان می‌دهد که چالش و بدگمانی‌های موجود، بیش از آن که از تعارض ذاتی میان آن دو برخاسته باشد، از رویارویی اسلام و لیبرالیسم نشئت می‌گیرد و مربوط به غلبه لیبرال دموکراسی و خوانش لیبرال از دموکراسی است. از همین رو، پس از توقف و تأمل مفهومی- تاریخی در اطراف دموکراسی، به بررسی میزان هم سویی‌های لیبرالیسم و اسلام با دموکراسی خواهیم پرداخت و سپس تفاوت‌های آن دو را به مثابه دو فلسفه سیاسی رقیب، مورد بررسی و مقایسه قرار خواهیم داد و بدین طریق بر مدعای آغازین بحث صحه خواهیم گذارد.

برای دانلود این مقاله اینجا کلیک کنید.

آیا دنیای سرمایه داری، دنیای شادی است؟

شادی چه به عنوان یک حق انسانی جهانیِ شناخته شده باشد یا نه، حالتی است که طبیعت انسان آن را می‌طلبد. کودکان در سراسر جهان اغلب برخلاف شرایطشان با آن بیدار می‌شوند، آن را باور دارند و آزادانه و با اشتیاق آن را ارزانی می‌کنند. این بخشی از طبیعت وجودی ماست، همان‌طور که «رامانا ماهارشی» حکیم هندی قرن 20 گفت: «شادی ذات شماست؛ طلب آن اشتباه نیست. وقتی که در درون وجود دارد، جست‌وجوی آن در بیرون اشتباه است.» الگوی اقتصادی حاضر به اجبار دکترین شادی را براساس مصرف‌گرایی و مادی‌گرایی تعریف و دیکته می‌کند که این روش جهانی فراگیر و متقاعدکننده، ریشه‌ای سمی و عامل ایجاد بسیاری از مشکلات است. «تبلیغات» و «روابط عمومی» در کنار رسانه‌ها ابزار اصلی این فریب هستند.

برای مطالعه این مقاله به قلم گراهام پیبلز به ادامه مطلب مراجعه کنید.

پرسش‌های فلسفی از ماهیت علم

نقطه نزاع و دعوت بنیادین در علوم انسانی به روایت فیلسوف الهی معاصر

آیت‌ الله جوادی آملی

این مصاحبه در دو فصل تهیه گردیده است:

در فصل اول محور بحث، آن علومی است که موضوعش فعل خداست، نه آن علومی که موضوعش فعل انسان است. چون علومی که الان مطرح است دو قسم است. موضوع بعضی از علوم، «فعل نظام» است: مثل فیزیک، شیمی، ریاضی، فلسفه، کلام و عرفان که مربوط به جهان هستی است. موضوع بعضی از علوم، «فعل انسان» است: مثل هنر، خوانندگی، نوازندگی، صنایع‌دستی و... دانش‌هایی که موضوعش فعل انسان است، می‌تواند دینی یا غیردینی باشد.

فصل دوم بخش‌های علوم انسانی است. در علوم انسانی، اساس کار انسان است و انسان را باید شناخت. آن کسی که انسان را آفرید باید حرف اول بزند که انسان چیست؟ آنچه که در علوم، قوانین و فقه و اخلاق ما هست، باید سه مرحله‌ای باشد. در این موضوع بین ما و سایر کشور‌ها فرقی نیست، منتها آن‌ها دو مرحله‌ای هستند ما سه مرحله‌ای هستیم.

برای مطالعه متن کامل این مصاحبه به ادامه مطلب مراجعه کنید.

دانلود Pdf مقاله

مقاله: امام خمینی(ره) و سلطنت رضا خان

کودتای اسفند ۱۲۹۹ با تحقق انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ مورد نفی و انکار قرار گرفت. آن حرکت، سرآغاز سرکوب اندیشه‌های دینی و سنتی و این انقلاب سرآغاز احیای دین و تقویت آن در جامعه‌ی ایران بود. رهبر انقلاب اسلامی(امام خمینی(ره))، تحولات از کودتا به بعد را با تمام وجود تجربه کرده و ابعاد آن را دریافته بود. به همین دلیل، آگاهی‌های مستقیم و تجربه‌های عینی قابل ملاحظه‌ای از آن روزگار داشت...

برای دانلود Pdf این مقاله اینجا کلیک کنید.

نظریه مصرف در ایران معاصر

مصرف گرایی را می‌توان به معنای«اتلاف» منابعی تعریف کرد که می‌توانست در خدمت تولید و رشدانسانی عادلانه قرار گیرد. منظور از رشد انسانی رشدی است که منتهی به «از خود بیگانگی» نمی‌شود. در حالی که هدف مصرف گرایی مصرفی است که لذت گرایی – و در بسیار از موارد اشکال افراطی آن- را ترغیب می‌کند. از این منظر به طور کلی مصرف گرایی تنها می‌تواند در بستر نابرابری های عظیم اقتصادی در هر دو سطح ملی و جهانی شکل بگیرد. بنابراین، مصرف گرایی تعامل قدرت، فرهنگ، اقتصاد و چگونگی این تعامل به زیست بوم نهادی در این جوامع مرتبط می شود، اما خود این زیست بوم محصول تعامل قدرت، فرهنگ و اقتصاد است.

برای دانلود Pdf این مقاله اینجا کلیک کنید.

دکتر راغفر اقتصاددان و پژوهشگر، سردبیر سابق کیهان انگلیسی، فارغ التحصیل دکترای اقتصاد از دانشگاه ساسکس انگلستان و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا است. راغفر آثاری از کیت گریفین، رابرت کاکس، ریچارد بایلاس و و سن آمارتیا کومار را با عناوین «راهبردهای توسعه اقتصادی»، «دولت، فساد و فرصت های اجتماعی: تعامل اندیشه ها در اقتصاد سیاسی توسعه»، «نظریه اقتصاد خرد»، «در باب نابرابری اقتصادی» و «توسعه به مثابه آزادی» ترجمه کرده است.

برای مطالعه متن کامل به ادامه مطلب مراجعه نمایید.